DENİZLER VE GELECEK
İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Haber Dergisi 175. sayısında yayınlanmıştır.
Hava, su, toprak ve ateş yeryüzünü oluşturan dört element…Hayatın kaynağı, üzerinde yaşadığımız toprak, onu besleyen su, bütün canlıların yaşaması için hava ve pek çok alanda kullanılan ateş…
Dört elementin en önemlilerinden biri su dünyamızın %70’ini oluşturan denizlerde bulunuyor… Milyonlarca insanın hem besin hem de iş kaynağı, ulaşım ve ticaret yolu, sürdürülebilir kalkınmanın, gıda güvenliğinin, biyo-çeşitliliğin, ekosistemin ve iklim sisteminin en önemli parçası.
Tuzlu deniz suyu, arıtma sistemlerinin çok maliyetli olması nedeni ile içme suyu olarak kullanılamasa bile günümüzde hala içecek suya, yiyeceğe ulaşma imkanı olmayan canlılar var ve denizler dünya geleceği için oldukça önemli bir kaynak. (Bugün 900.000’e yakın insan güvenli suya ulaşamıyor, bu yıl 400.000’e yakın insan su kaynaklı hastalıklardan hayatını kaybetti, her gün 20.000’e yakın insan açlıktan ölüyor).
Ne yazık ki, çok önemli bir kaynak olan denizlerimiz ve kıyı alanlarımız iklim krizi, aşırı avlanma, kirlilik, yapılaşma, plastik, sanayi ve kimyasal atıklar, sürdürülebilir olmayan balıkçılık vb insan eli ile oluşan kötü kullanımlar nedeni ile tehdit altında ve sadece %4’ü korunabiliyor.
Dünyamızın ısınması denizlerde de ısı artışına neden oluyor. Deniz suyu sıcaklığındaki bu ısınma hem canlıların yaşam alanlarını değiştiriyor hem de denizdeki akıntıları etkileyebiliyor. Doğada, kelebek etkisi misali, insan eli ile yapılanlar yine dönüp insanı ve dünyayı olumsuz etkiliyor.
Araştırmalar deniz altında karbonun %10’unu emen, dünyamızın ısınmasını engeleyen ve deniz canlılarına ev sahipliği yapan deniz çayırlarının son 40 yılda %35’den fazla bir oranda zarar gördüğünü belirtiyor. (Birleşik Krallık merkezli Deniz Koruma Derneği - MCS)
Yine deniz aktivistleri COVID-19 sürecinde koruma amaçlı kullanılan maske ve eldivenlerin denizlerde çok büyük hasara yol açacağını söylüyor. (Fransız Temiz Deniz Operasyonu - OMP)
Okyanuslarda doğurganlığı, büyümeyi ve yaşama devam etmeyi büyük oranda etkileyen mikroplastik kirliliği günden güne artıyor ve okyanus esintisi ile bu parçaların karaya uçabileceği belirtiliyor. (Birleşik Krallık Plymouth Deniz Laboratuarı Prof Pennie Lindeque)
İklimdeki değişiklik nedeni ile Akdeniz kökenli pek çok tür Karadeniz’de görünmeye başladı. Bu değişimin gelecekte ekosistemi olumsuz yönde etkileyeceği belirtiliyor. (Türk Deniz Araştırmaları Vakfı - TÜDAV - Türkiye Denizler 2017 Raporu)
Son 50 yılda Akdeniz’deki balık popülasyonunun yüzde 34’ü kaybedildi ve erişilebilen balık rezervlerinin % 80’i aşırı avlanma tehdidi altında. (WWF)
İnsanlık deniz ve okyanuslarda da ne yazık ki sınıfta kaldı. Sorunlar günden güne artarken hükümetler, aktivistler, sivil toplum kuruluşları, akademisyenler ve iş dünyası çözüm arayışı içerisinde.
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları 14 - Sudaki Yaşam; deniz ve kıyı eko-sistemlerini sürdürülebilir biçimde yönetmeyi, kirlenmeden korumayı ve ayrıca okyanus asitlenmesinin etkilerini ele almayı hedefliyor. Uluslararası hukuk vasıtasıyla korumanın ve okyanus temelli kaynakların sürdürülebilir kullanımının artırılması, okyanuslarımızın karşı karşıya olduğu sorunların bazılarının hafifletilmesine katkıda bulunacaktır.
Yasa dışı balıkçılığın önlenmesi ve tedbirlerin arttırılması oldukça önemli bir çözüm. WWF-Türkiye, Küçük ölçekli balıkçılığın sürdürülebilirliği, balıkçıların gelir kaynaklarının iyileştirilmesi ve balıkçılıkla ilgili yönetim süreçlerine katılımlarının sağlanması ile sürdürülebilir balıkçılık uygulamalarının arttırılmasını hedefleyen “Küçük Ölçekli Balıkçılık Ortak Yönetimi Projesi”ni yürütüyor. (https://www.wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/doga_koruma/kucuk_olcekli_balikciligin_ortak_yonetimi/)
Denizler ve okyanuslarda özel koruma alanlarının arttırılması ise bir diğer önemli adım.
Japonya'da gerçekleştirilen G20 Çevre ve Enerji Bakanları toplantısında G20 ülkeleri denizleri kirleten plastik atıklarla mücadele için harekete geçme kararı aldı (2019).
Bütün çalışmalar, araştırmalar, inovatif fikirler ne yazık ki yetersiz. Dünyamızı etkileyen, geleceğimizi ipotek altına alan denizlerimizin sorunlarını ancak çocukluktan başlayan ve hayat boyu devam eden eğitimler, bilgilendirme çalışmaları ile bir noktaya kadar çözebiliriz. Asıl çözüm ise bireylerin ve bütün kurumların bireysel sorumluluğu alması ve sürdürülebilir politikalar geliştirmesi ile başlar…
Anlık veriler için : https://www.worldometers.info/
İzmir Atatürk Organize sanayi Bölgesi Haber Dergisi : http://www.iaosb.org.tr/haberdergileri/2020