YAZILAR

CANIMIZ ÇEVREYE EMANET

1 Ocak 2021 Cuma

İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Haber Dergisi 181. Sayısında Yayınlanmıştır. 

İçinde yaşadığımız dünyada havadan suya, besinlerden kimyasallara kadar pek çok şey insan sağlığını tehdit ediyor. Kaliteli insan yaşamını etkileyen çevresel faktörler ile insan sağlığı arasındaki ilişki oldukça karmaşık bir yapı olsa bile gürültü, toprak jenerasyonu, biyolojik çeşitlilik kaybı, iklim değişikliği, statosferik ozonun incelmesi vb. farklı şeylerin etkilerini gözardı etmek mümkün değil.   

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sağlıklı çevre yoluyla hastalıkların önlenmesi ile ilgili raporunda Avrupa Bölgesi dahilinde 53 ülkedeki tüm ölümlerin %12-18'inden çevresel stres kaynaklarının sorumlu olduğunu ifade ediyor.

Çok yeni İngiltere’de alınan bir karar, aynı zamanda dünya’da bir  ilk, çevre ve insan sağlığı ilişkisini oldukça açık bir şekilde gözler önüne seriyor. İngiltere’de 2013 yılında 9 yaşındaki Ella Kissi-Debrah Londra şehrinin güneyindeki evinin çevresinde trafiğin neden olduğu hava kirliğinin artışı nedeniyle astım krizi geçirerek hayatını kaybetti. 2010'un Ekim ayına kadar sağlık sorunu yaşamayan Ella, göğüs enfeksiyonu ve nefes alma zorluğu nedeniyle üç yılda 27 kez hastaneye kaldırılmıştı. Raporlar Ella'nın ‘kanunsuz derecede kirlilik olmasa ölmeyeceğini’ kanıtladı. 7 yıl süren hukuk mücadelesi sonunda mahkeme kararı uyarınca Ella’nın ölüm belgesinde ölüm nedeni 1a) akut solunum yetmezliği, 1b) şiddetli astım ve 1c) hava kirliliğine maruz kalma şeklinde belirtilecek.

Hava kirliliğinin yanı sıra farkında olduğumuz ya da olmadığımız ama insan sağlığı ile doğrudan ilişkili çevre etkilerinin en önemlilerinden bir tanesi ise gürültü…  Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) tarafından yayınlanan ‘Avrupa’da Çevresel Gürültü – 2020’ Raporu gürültünün, özellikle de trafik gürültüsünün insan sağlığını ve yaşam kalitesini etkileyen en önemli etkenlerden biri olduğunu vurguluyor. Ayrıca, Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nun bazı verilerine göre de hava kirliliğinden sonra insan sağlığını etkileyen ikinci büyük çevre sorunu : Gürültü.

Çevresel gürültünün bir yılda 48.000 yeni kalp hastalığı vakasına, 12.000 erken ölüme neden olduğu, 22 milyon kişinin bu durumdan kronik olarak büyük ölçüde rahatsız olduğu, 6,5 milyon kişinin önemli ölçüde kronik uyku bozukluğu ve okul çağındaki 12.500 çocuğun uçak gürültüsü nedeni ile okulda okuma bozukluğu yaşadığı mevcut verilere bakılarak belirtiliyor.

İnsan sağlığını etkileyen bir başka önemli çevre sorunu ise kömürlü termik santraller. Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından ülkemizde ilk defa bir enerji projesi için açıklanan Sağlık Etki Değerlendirmesi raporu termik santralin çalıştığı 35 yıl boyunca; hava kirliliği nedeni ile 24 şehirde 11 milyon insanın sağlığının olumsuz etkileneceği ve planlanan kirlilik nedeni ile 3200 erken ölümün gerçekleşebileceği belirtiliyor.   

Bir diğer insan sağlığını tehdit eden çevre faktörü ise tehlikeli kimyasallar. Bazı kimyasalların insan sağlığına verdiği zararları tam olarak söylemek mümkün olmasa bile, kimyasalların hem insana hem doğaya ve ekosistemlere verdiği tahribatın boyutları göz ardı edilmemelidir. AB bu riski azaltmak için çaba harcayan ve vatandaşlarını korumak için REACH yasası ve kimyasallar ile ilgili tasalarını tekrar gözden geçiriyor. Ayrıca; Avrupa İnsan Biyo-İzlem İnisiyatifi (HBM4EU), vatandaşlarının kimyasallara maruz kalmasını inceliyor.

2005 yılından sonra, Türkiye ile AB arasında üyelik görüşmelerinin başlamasıyla birlikte, çevresel önceliklerin güçlendirilmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Ulusal Kalkınma Politikaları ve Ulusal Sağlık Politikalarında da çevre ve sağlık konuları yer almaktadır.

Çevrede meydana gelen olumsuz yöndeki değişimlerin insan sağlığı ile olan ilişkisi ancak insan eliyle meydana gelen çevresel zararların azalması ve doğal bir dengenin kurulması ile mümkündür. Bu dengeyi sağlamak için ise hükümetlere, özel ve kamu sektörüne, sivil toplum kuruluşlarına ve bireylere çok büyük görevler düşmektedir. Unutmayalım ki sağlıklı, kaliteli ve uzun bir yaşam ancak sağlıklı bir çevrede mümkün olabilir…

Detaylı Bilgiler İçin:

Sağlıklı Çevre Yoluyla Hastalıkların Önlenmesi Raporu

https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/204585/9789241565196_eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Avrupa’da Çevresel Gürültü – 2020

https://www.eea.europa.eu/publications/environmental-noise-in-europe

Temiz Hava Hakkı Platformu

https://www.temizhavahakki.com/alpused/

2017 Ostrava Deklarasyonu

https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0007/341944/OstravaDeclaration_SIGNED.pdf

REACH Yasası

https://ec.europa.eu/environment/chemicals/reach/reach_en.htm

Avrupa İnsan Biyo-İzlem (HBM4EU) İnisiyatifi

https://www.hbm4eu.eu/

Kimyasal İzleme Bilgi Platformu

https://ipchem.jrc.ec.europa.eu/

OECD Çevresel Performans İncelemeleri - Türkiye

https://www.oecd.org/env/country-reviews/42198785.pdf

Derginin tamamı için : http://www.iaosb.org.tr/haberdergileri

HABERLER